Otobüslerde kitap uygulamasından, küçük ücretsiz kütüphanelere, “kitap aşkını yaymanın yaratıcı yolları…”
Okul otobüsüne kitaplar koymak gibi süper bir fikre sahip olan öğretmen hakkında yayılan hikâyenin ardında çok önemli bir mesaj saklı;
“Okulunuzda ya da çevrenizde okuma kültürünü teşvik etmek için küçük aksiyonlar büyük etkiler yaratabilir.”
Öğrenciler, okumanın değerini bilip kitap okumayı keyifle deneyimlediklerinde ve okumanın onları güçlendirdiğini fark ettiklerinde, edebiyat öğrenimi konusunda zincir etkisi yaratmış oluruz. Tam bu noktada okuma kültürünü geliştirmek için 25 favori strateji yardımcı olacaktır:
1.Kitap hatırlatıcı görseller her yere bırakılabilir
Sınıfınızın duyuru panosunda ya da koridorda, hatta duvar saatinde harika kitaplar konusunda çok zahmet gerektirmeyen ipuçları bırakmak öğrencilerin dikkatini çekecektir.
2.Sınıf kitaplığınızı/kütüphanenizi ulaşılabilir ve kıymetli bir alan haline getirin
Kütüphanelerinizin, çocukların ulaşabileceği, kolayca güzel bir kitap bulabileceği ve hemen okumaya başlayabileceği alanlar olarak organize edildiğinden emin olun.
Verimli sınıf kütüphanesi düzeni konusunda milyonlarca görüş içinde yazılmış It’s All About the Books: How to Create Bookrooms and Classrooms that Inspire Readers isimli profesyonel kitabı tavsiye edebiliriz.
3.Kitapların her yerde olduğundan da emin olun
Çekici bir şekilde kitapları sınıfınızın her bölümünde sergilemek, kitapların çeşitli amaçlarla kullanımının altını çizecektir. Küçük çocuklar kitapları ‘mış’ gibi oyunlarında kullanabilir; örneğin oyuncak bebekler uyku öncesi hikayelerini severler! Kuş gözlemciliğine dair cam kenarına bırakılmış bir kılavuz kitap ya da havalı bir kaya ya da deniz kabuğu koleksiyonu kitabı her yaştan çocuğun ilgisini çeker.
4.Seviye etiketlerinden kurtulun
Evet, genel uygulama kitapları seviyelerine göre ayırmak… Ancak bu yaklaşım miadını doldurmuş durumda. Okuyucuları sevdikleri kitapları okumak konusunda cesaretlendirmek için kütüphanenizdeki kitapları seviyesi yerine konusu, yazarı, türüne göre organize edebilirsiniz.
5.En iyi kitaplar konusunda günceli takip edin
Her çocuğun okuması gereken klasik kitaplar muhakkak olacaktır, ancak çocuklar ne yeni ve güncel ise ona yönelirler. Yıpranmış ve eski tarihli kitapları yenileyin. Yeni çıkan kitaplar için göze çarpan sınıf organizasyonları ile kutlama yapın.
6.Eğlence faktörünü de işin içine katın
Cazibeli özel sunuşlar çocuklar için etkili olur. Kitaplar hakkında heyecanı teşvik etmek için okuma temalı eğlenceli elementler ekleyebilirsiniz. Bu otomat makinesi çocuklardan övgü dolu yorumlar almıştır. Eski sakız topları dağıtıcısını şiir dolu otomat makinesine dönüştürerek yeniden kullanıma sokabilir ya da geri dönüşüm malzemelerinden kendi ürününüzü yapabilirsiniz.
7.Kitap konuşmaları yapın
Herhangi birinin bir kitap hakkında göklere çıkaran yorum yapması, o kitabı anında daha çekici kılar. Çocuklara kitap vurgulaması yapmak için sık sık kitap konuşmaları gerçekleştirin.
8.Tavsiyeleri paylaşın
Okuyucuların birbirine görünür yollar ile kitap tavsiye ettiği bir çevre yaratın. ‘Ne Okuyorum’ ilan panosu hazırlayabilir, ömür boyu okumayı modellemek için öğretmen seçimleri ve diğer okul personeli seçimleri gerçekleştirebilirsiniz (ne kadar beklenmedik kişiler olursa o kadar iyi vurgulanabilir). Akran tavsiyeleri inanılmaz rağbet görür, bu nedenle çocukların favori kitaplarının tanıtımını yaptığı süregelen yöntemlerinizin olduğundan emin olun.
9.Her yaşta sesli okuyun
Her yaştan her sınıfta olması gereken uygulama ( fakülteler, aile organizasyonları da dahil) sesli kitap okumaktır. Kendinize kitap okunmasından zevk almak için asla çok yaşlı değilsiniz. Merak uyandıran bir kitabı sesli okumak ya da sesli okunan bir kitabı dinlemek, kitabın keyfine, eğlencesine varmak için en iyi yöntemdir. İlham almak için; Wall Street Journal çocuk kitapları eleştirmeni Meghan Cox Gurdon’dan The Enchanted Hour: The Miraculous Power of Reading Aloud in the Age of Distraction kitabına göz atabilirsiniz.
10.Okumayı sosyal aktivite haline getirin
Okumak kendi başına bir zevktir, ancak çevre ile okumak onu daha da iyi yapar.
İlgi uyandıran sorular sorun.
Çocuklara stres yaratmadan kitaplar hakkında konuşma fırsatları verin. Örneğin Lunch Bunch book clubs (Öğlen yarım saat bir araya gelinerek aynı kitap üzerinde tartışılması ya da kitabın beraber okunması…) organizasyonları cesaretlendirmek gibi.
11.Tüm okulun okumasını sağlayın (Tek Okul, Tek Kitap)
Kitap paylaşımı ile yaratılan özel bir bağ vardır. İlkokulda sesli olarak aynı kitap okunabilir. E.B.White’ın Charlotte’s Web gibi klasikleri geniş bir yaş kitlesini cezbeder ve her sınıf ile müfredat olarak bağ kurabilir. Ortaokul ve liselerde ise önemli toplum söyleşilerini destekleyen ve empati gelişimi sağlayan kitaplar seçilebilir.
Kaynak olarak One School, One Book programı web sitesine bakılabilir.
12.Edebiyatı sabah anonslarınıza ekleyin
İçeriği eğlenceli edebiyat temalı anonsları sabah anonslarınızın parçası yapabilirsiniz.
Beğenilen bir kitaptan bir alıntı ya da farklı değişik bilgiler paylaşabilirsiniz ya da kelime oyunları inşa ederek günün şakası, bilmecesi tarzında anonslar ile öğrencilere kelimeler ile oynamanın eğlenceli yanını gösterebilirsiniz.
13.Okul liderleri edebiyat liderleri olsun
Okul yöneticileri, öğrencilerin ilgi duyacakları alanlara yön verebilir. Okumaya karşı duyulan ilgi de bunlardan biri olmalıdır. Her zaman yanında kitap taşıyan ve öğrencileri ile kitaplar hakkında konuşan bir müdür olabilirsiniz. Odasındaki kitaplığa göz gezdirmeleri için çocukları davet eden ya da doğum günü hediyesi olarak çocuklara kitap seçen müdür olabilirsiniz. Çünkü çocukların okul hayatında örnek aldıkları yöneticiler/öğretmenler her zaman vardır.
14.Yazarlar ile çocukları buluşturun
Kitapların gerçek insanlar tarafından yaratıldığının fark edilmesi çocuklar için çok etkili bir şeydir. Bizzat yazarın okulu ziyaret etmesi pahalı olabilir. Bu nedenle, sanal ziyaretler harika bir opsiyondur. Yazar Kate Messner Skype üzerinden ücretsiz olarak sınıflara bağlanan yazarların listesini sunuyor ( an extensive list of ). Yazarlara mektup yazmak da çocuklar için çok etkili olabiliyor. Aşağıdaki linkte bu konuda yardımcı ipuçları bulabilirsiniz.
https://www.weareteachers.com/yo ur-students-should-be-writing-to-authors/
15.Kırmızı halı töreni düzenleyin
Sınıfta ya da okulda kitap ödül töreni düzenlenmesi hem kitaplar konusunda heyecan yaratır hem de okuma çevresi oluşturur. Bulunduğunuz il/ilçedeki kitap yarışmalarına katılabilirsiniz ya da kendiniz bir yarışma ve ödül töreni düzenleyebilirsiniz. Ödül töreninde işin hakkını vermelisiniz; paparazziler, kırmızı halı, gözlükler, tüylü kıyafetler vs. 🙂
16.Kazanmak için Okuma
Kitap çılgınlığı (March Book Madness) fikri sosyal medyada rağbet görebilir ama sadece bununla kalmanıza gerek yok. Bayrak yarışı gibi ekipler oluşturulup kitap yarışı yapabilir ya da Bay Lemoncello’nun Kütüphane Olimpiyatlarını sunabilirsiniz. Kim demiş okumanın da bir spor olmadığını?
“March Book Madness Bracket” cocuklarda kitap okumayı heyecanlı hale getirmek, aynı zamanda onların rekabetçi ruhunu okuma ile birleştirmek için bir öğretmen tarafından oluşturulan bir oyun. Renkli bir duvar üzerinde oluşturulan bir turnuva panosu ile işe başlanmış. Her çocuk arkadaşlarına tavsiye edeceği bir kitap seçiyor. Bu kitapların kapak fotoğrafları şemada yerini alıyor. Her çocuk verilen 30 saniye içinde kitabını sınıf arkadaşlarına tanıtıp beğendirmek zorunda ki bir sonraki seviyeye geçebilmesi için arkadaşlarından oy alabilsin. Şemada her ilerleyişte, ilerleyen çocukların kitaplarını tanıtması için verilen süre de artıyor hatta bazı çocuklar sunumlarını poster ya da video sunumlar ile yapmak isteyebilir. Oylamalar sonucunda birinci seçilen kitap tüm sınıfça okunuyor. Kesinlikle okumayı eğlenceli hale getiren çocukları da heyecanlandıracak bir yöntem.
17.Hodri Meydan #readingchallenge
İyi bir meydan okuma gerçek bir okuma motivasyonu sağlayabilir ve aynı zamanda okuyucuları normalde seçmeyecekleri bir kitabı deneme konusunda cesaretlendirebilir.
Aylık #readingchallenge kampanyaları düzenleyebilir ya da kendi versiyonunuzu kurgulayabilirsiniz.
18.Sosyal medya gücünden yaralanın
Çocukları okuma konusunda heyecanlandırmak ya da daha geniş bir okuma çevresine ulaşmalarını sağlamak için Instagram, Twitter ya da Snapcat kullanmanın birçok yöntemi var. #bookstagrammer gruplarına girerek başkalarına kitap tavsiyesinde bulunabilirler. Hatta Goodreads gibi sosyal medya hesaplarını takip etmek de motivasyon sağlayabilir. https://www.weareteachers.com/goodreads-in-the-classroom/
(How I Use Instagram, Twitter & Snapchat to Turn My Students Into Readers)
https://www.weareteachers.com/social-media-activities-for-ela/
19.Tema günleri ile vites yükseltin
Özel temalı okuma günleri ile okumaya ufak bir yenilik ilave edin. Bir el feneri alıp pijamalar ile battaniye altında okuyarak uzun süreli bir favori okuma aktivitesi oluşturabilirsiniz. Ayrıca açık havada okuma günleri düzenleyebilir, sınıf kütüphaneniz için kitap yığını dolu kitap temalı hazine sandığı oyunu yapabilir ya da “fractured fairy tale” günleri düzenleyebilirsiniz.
Klasik olmuş bir masal kitabının komik ve en olmadık anda bizi güldüren karakterlerini kim okumak istemez ki?
20.Sesli okumaya ev sahipliği yapın
Öğretmenin harika bir kitabı sesli okumasından daha heyecan verici ne olabilir? İtfaiyecinin gelip okuması ya da bir polisin. Ya da bekçi, servis soförü gibi tanıdık bir okul çalışanının. Bu konuda en sevdikleri kitapları kapıp gelecek ve cocuklar ile sınıfta vakit geçirecek gönüllüleri çağırabilirsiniz.
21.Kitaplara özel günleri kutlayın
Dünya Kitap Günü’nü (World Book Day) sınıfınıza getirip herkesin en sevdiği kitap karakteri gibi giyinmesine ne dersiniz? Daha fazla fikir ve kitap kutlama / tatil günlerine link üzerinden ulaşabilirsiniz
http://www.bookglow.net/month-by-month-literary-holiday-calendar/
Kütüphane Haftası, Dünya Çocuk Kitapları Haftası ya da 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı değerlendirilebilecek günler arasında yer alabilir.
22. Kitap Sahipliği [Get books in kids’ homes]
Kitap sahipliği çocuklar için kjeyifli bir uygulamadır. Kendileri satın alamasalar bile ellerinde kitap ile eve dönmelerini sağlamak için okulunuzda kitap fuarı ile birlikte hediye kitap organizasyonuna ev sahipliği yapın.
23.Her boyutta kütüphaneyi takdir edin
Little Free Library’ in çekiciğilini yenemezsiniz. Öğrencileri okula ya da diğer yerel lokasyonlara küçük kitaplıklar yapılmak üzere kitap getirmesi için işin içine dahil edin, ya da çocukların araştırıp bulabileceği local kitaplık/kütüphaneleri listeleyin. Halk kütüphanesine her fırsatta vurgu yapın. Yerel kütüphane görevliniz ile çocukların kütüphane kullanımındaki bariyerlerini belirlemek ve bunların üstesinden gelmesine yardımcı olmak konusunda çalışabilirsiniz.
https://littlefreelibrary.org/students-receive-national-recognition-for-little-free-library-project/
Take a book, Share A Book
24.Sanal/Uzaktan sesli okuma alternatifleri oluşturun
Tabii ki kendi kendine rahat bir ortamda okumanın yerini hiçbir şey tutamaz. Ancak kendisine evde kitap okuyacak kimse olmayan çocuklar konusunda endişeleniyorsanız online alternatifler sunabilirsiniz .Amerika- Texas’ta bir ilkokul öğretmeni Dr.Belinda George, Facebook üzerinden canlı olarak her Salı öğrencilerine yatmadan önce sesli kitap okuyor.
https://www.weareteachers.com/storytime/ linkini de farklı alternatifler için inceleyebilirsiniz
https://www.youtube.com/watch?v=8-xv25R5xqE
https://www.today.com/news/elementary-school-principal-reads-bedtime-stories-her-students-her-pjs-t149684
25.Edebiyat şampiyonlarını sadece okulda değil bulunduğunuz çevrede de destekleyin
Bölge halkı tarafından geliştirilen edebiyat temalı programları duymayı hepimiz severiz. Örneğin kitap dolu berber dükkanı gibi! https://barbershopbooks.org/about-us/
Çocukların okul dışında nerelerde zaman geçirdiklerini tespit edip, ilgili yerlerde de kitap okunması için çalışmalar yapabilirsiniz.
Kaynak: https://www.weareteachers.com/build-reading-culture/
Hazırlayan: Misafir Yazar
NOT: Okuma Kültürünün geliştirilmesine yönelik iyi uygulama örneklerini kutupanne@gmail.com adresinden bizimle paylaşarak daha fazla alternatifin sunulmasına katkı sağlayabilirsiniz.