Disleksili Çocuklar ve Kitaplar
Aslında her çocuk gibi disleksili çocuklar için de kitap çok önemlidir. Doğduğu andan itibaren hayatlarının bir parçası haline gelmesi ve aile içi etkinliklerimiz arasında yer alması çocuklarımızın gelişimini destekleyecektir. Ancak disleksili çocuklar yaşadıkları okuma güçlüğü nedeniyle kitaplara karşı mesafeli durabilirler. Aileleri veya öğretmenleri bu dirençli çocuğa yardımcı olarak, onun kaygılarını azaltacak yaklaşımlarıyla bu ön yargıyı ortadan kaldırabilirler.
Disleksili çocuklar için zor kitap nedir?
Karışık, birbirine geçmiş, el yazısı gibi font tercihleri ya da bir düzlemde gitmeyen şekilli, dalgalı, kıvrımlı yazı türleri kullanılarak hazırlanmış, küçük puntolu kitaplar öncelikle disleksili çocuklar için şekilsel olarak ilk ellerinde aldıklarında göz korkutucudur.
Buna ek olarak dört (kertenkele) heceli ve üstü kelimelerin çok sık kullanıldığı, uzun cümlelerden oluşan, özne ile yüklem arasında yedi sekiz kelimenin olduğu cümlelerden meydana gelen paragrafları okumak, akılda tutmak disleksili çocuklar için zordur.
Disleksili çocukların okumaktan keyif alacığı kitaplar nasıl olmalı?
- Çocuğun ilgi alanına uygun, onu sıkmayacak konuları içeren,
- Kısa kelimeler, kısa cümleler ve kısa paragraflardan oluşan,
- Yazı büyüklüğü ilkokul boyunca 18-24 arasında olan,
- Yazı aralığı, kelimeler arası boşluklar, kitabın kenar boşlukları, başlıkları, alt başlıkları, uygun yazı fontu kullanılarak hazırlanmış,
- Bembeyaz bir zemine basılmamış, resim görsel dengesi çok iyi ayarlanmış,
- Kelimelerin bilinen anlamları kullanılan, betimlemeler, mecaz anlamlar, deyimlerle anlatımdan ziyade sade bir dil kullanılarak anlatım yapan kitaplar
disleksili çocukların okumaktan keyif alacağı ve zorlanmayacağı kitaplardır.
Disleksili çocuklar ve resimli kitaplar arasında nasıl bir ilişki vardır?
Disleksili çocukların olayları zihninde canlandırması, büyük resmi görebilme özellikleri muhteşem bir yetenektir. Bu nedenle, metin ve resim arasında kurulan denge ile söz konusu hikaye iyi anlatıldığında, disleksili çocukların hikayedeki kurguyu zihninde daha iyi canlandırmasını, hayal edebilmesini, kendini kurguya dahil edebilmesine fırsatı sunar.
Nasıl içerikte kitaplar seçmeliyiz?
Basit içerikli kitaplar seçilmelidir. Ağdalı cümleler, uzun paragraflar, konunun anlaşılmasını engeller.
Kısa, net, yalın bir anlatımı tercih edilmelidir. Çocuğunuzun sevdiği bir kitap bulduğunuzda aynı yazarın mutlaka diğer kitaplarından da edinin. Bu çocuğunuzun, o yazarın dilini ,anlatım tarzını, sadeliğini, hikayelerindeki kurguyu kendisini yakın bulduğunu gösterir.
Son olarak, okumaya isteksiz disleksili çocuklara kitapları sevdirmek için neler yapmalıyız?
Her gün mutlaka 15 dakika çocuğunuza kitap okuyabilirsiniz.
Kitap okumaya başlamadan önce kitabın yetişkin tarafından okunup kitabın ruhuna uygun bir müzikle kitap okunmaya başlanabilir, kitabın konusuna, temasına uygun bir aksesuar takılabilir böylece daha okunmaya başlamadan kitaba bir davet, kitap hakkında bir merak uyandırılabilir.
Çevrenizde olan kütüphaneleri ziyaret edebilir. Ev dışı aktivitelerinize kitabevlerini de ekleyebilirsiniz.
Aynı kitabı bir satır siz, bir satır çocuğunuz okuyabilirsiniz.
Okuma gözlükleri kullanarak, yorganın altında el feneriyle, çadırın içinde….gibi kendinize özel bir okuma alanı ve aparat seçenekleri oluşturabilirsiniz.
Çocuğunuza yaptığı okumalarınızın mutlaka ses kaydını alıp sonra dinletin. Bunu her gün yaptığınızda ilk gün yapılan bir okuma ile okuma metni deyişse bile 15 gün sonra yapılan bir okumanın ses kaydı arasındaki farkı çocuğunuz bile fark edecektir emin olun.
Her gün düzenli olarak kitap okuduktan sonra ayın sonunda okuduğu bütün kitaplarla birlikte çocuğunuzun fotoğrafını çekin ve evin en güzel köşesine asın! Bu onun neyi başardığının somut bir kanıtı olacaktır ve kendiyle gurur duyacaktır.
Mutlaka ama mutlaka her gün 10dk içinden 10dk dışından okuması için çocuğunuzu yüreklendirin. Sakın unutmayın içinden okuduğu bölümü dışından daha kolay okuyacaktır ve yüksek sesle okuduğunu/okuyabildiğini duymak ona iyi gelecektir.
Okuması bittikten sonra okuduğu bölümü size anlatmasını isteyin.
Yazar sen olsan bu bölümü daha farklı nasıl tamamlardın? Yazar sen olsan bu bölüme daha farklı ne eklerdin? Başlığı ne koyardın? Bu hikayeden/bölümden neyi ya da kimi çıkarırdın gibi sorular sorun.
Birçok disleksili çocuk okuma sırasında satırları karıştırabilir. Bu yüzden parmağınızla, okuma cetveli, okuma şeritleriyle ya da bir kalem yardımı ile satırı takip ederek okuma yapmasını öğretebilirsiniz. Bu sayede nerede kalmıştım diye “yeri kaybetmeyecek” ve daha hızlı okuyabilecektir.
Kitap okumak bir keyiftir. Kitap, anne çocuk-baba çocuk arasında güçlü duygusal bir bağ kurulmasını sağlayan araçtır.
Okuma güçlüğü çocuklar için sadece bir zorluktur. Doğru kitap seçimi, uygun teknik, sabır, sürdürülebilir bir okuma rutini ile asla aşılamayacak bir engel değildir.
Çocuklarınızla okuma yaparken neden okuyamıyor? Neden sürekli takılıyor? Aynı satırı beş kez okudu neden hala yanlış yapıyor? demek yerine uzanın yan yana, kaybolun kitabın konusunda, uzun yıllar sonra geriye dönüp baktığınızda; çocuğunuzun aklında sadece o paylaşım anının güzelliği, keyifli kahkahalarınız, korktuğu satırlarda size sokulup güç aldığı anlar, kahramanı eşek olan bir kitapta sizin sırtınızda olduğu zamanlar kalacak çünkü hiçbir kitabın kahramanı onun hayatında sizin kadar etkili olamayacak….
Bahar Sarıkaya
Eğitimci/Yazar/Disleksi Eğitici Eğitimi
DİSLEKSİLİ ÇOCUKLARA ÖNERİ KİTAPLAR:
SEN DE OKU koleksiyonu, okumaya isteksiz ve okuma güçlüğü olan çocukların ihtiyaçlarını göz önünde bulundurarak, onlara rahat okuyabilecekleri metinsel ve fiziksel özelliklere sahip, ilgi yaşlarına uygun kitap seçenekleri sunuyor. İsteksiz okurlar, okumak için genelde büyük mücadele verirler. Çünkü bu eylemi kolaylıkla gerçekleştirebilecek yeterli deneyimi ve altyapıyı henüz inşa edememişlerdir. Bazen de, disleksi gibi bir öğrenme güçlüğü söz konusudur ve çocuk bunu saklamak için okumaktan kaçınabilir. Devam…
